R E I M E F I E B E R

Llosa pisze do Gauguina

 

niepotrzebnie tyle myślę, życie lubi prostotę,

ład utrwalony ręką dziecka – Teha’amana ma duże oczy,

ogromnieją, gdy się boi, kiedy szepce: tupapau, tupapau,

tuż przed dziką namiętnością, którą za chwilę wybuchniesz.

 

to twoja obsesja, Paul, twoje szaleństwo. czy warto? nie ustalimy tego

ani teraz ani potem. młodość, tylko ona się liczy, połączona z uległością

i brakiem pytań jest cudem – dla niego porzucisz dotychczasowe życie,

osiądziesz na końcu świata.

 

czasem wyśnisz Paryż, Limę, Kopenhagę, rytm wielkiego miasta,

zapach tamtych kobiet, szaleństwo van Gogha, czasem obudzisz się

z krzykiem, że i ten raj jest złudzeniem. jak wszystko.

 

czternastoletnie dziewczęta nie zmienią niczego. artysta karmi się

samym sobą, niczym Katoplebas – napisałem kiedyś takie zdanie,

ale dzisiaj nie jestem już pewny, czy dom rozkoszy i dom wariatów

nie znaczą to samo.

 

 

 

Ja piszę do niej

 

wieczne miasto okazało się ulotne i nie przetrwało próby. 

a przecież było wszystko: zaćmienie słońca, miesiąc,

w którym według przepowiedni słynnego astrologa

świat miał się nagle skończyć.

 

kończył się powoli. kamyk z katakumb nosiłam w kieszeni

jeszcze długo odmawiałam zdrowaś Mario tylko po łacinie

i nigdy potem nie chciałam tu wracać.

 

znasz określenie: miejsca święte – moje będzie Zatybrze,

fontanna przy Santa Maria Maggiore, pomarańcze prosto z drzewa

i grupa młodych Wenezuelczyków tańczących jakiś dziwny taniec.

wtedy (tylko jeden raz) poczułam, że, choć to nie Paryż,

mogłabyś być Mirabelle, spóźnioną o parę lat.

 

pamiętasz cierpkie wino i nocny rejs barchettą

– dziewczęta z łódeczką. zobaczyłam je później,

nie z tobą i nie tobie nuciłam e lucevan le stelle

na schodach opery.

 

nie zdążyłyśmy zrobić zbyt wielu rzeczy, najdroższa,

i choć pociąg do Florencji przyjechał w porę, Mediolan pozostał

w księdze podróży nieodbytych.

 

kiedyś spiszę je wszystkie. może kiedy w miejscu naszego drzewa

stanie galeria albo gdy otwierając okno uwięzionej biedronce

przypomnę sobie ważne słowa: mia piccola coccinella.

 

 

 

W  tureckiej łaźni [1]

 

żeby zachwycać się sztuką, musisz umieć zachwycać się życiem.

to banał – powiesz. być może, ale szukam słów prostych,

wzorem Baudlaire’a: l’ homme audacieux par exellence.

trzeba być zuchwałym, nawet trochę bezczelnym,

by wydobyć tajemnicę, którą skrywasz.

 

czego się boisz, najdroższa. braku akceptacji,

odrzucenia, śmieszności – spójrz! one leżą,

czeszą włosy, tańczą i każda, sama w sobie

jest poezją, muzyką, obrazem wartym geniuszu.

 

wejdź między nie, natrzyj skórę zapachem orientu,

pomaluj dłonie henną, rozkołysz biodra i tańcz,

weselnico z Kany. stare kobiety mówiły:

wszystko kiedyś się kończy, jedwabne nici,

urwany w pół zdania werset: a teraz pokażę ci

najdoskonalszy sposób, by trafić – rzucaj, rzucaj.

 

to i tak bez znaczenia kto pierwszy.

ważne, żeby kamyk był zielony jak moje grzechy,

pnące się do światła po wysuszonych pędach.

 

 

 

Sankt Petersburg

 

jesteśmy w Sankt Petersburgu.

każda podróż musi się gdzieś skończyć,

naszą skończmy tutaj, na ławeczce

z widokiem na rzekę. Newa i Prosna

złączyły się już raz, pamiętasz.

 

opowiem ci moje miasto, kawiarnię w parku,

panie w tiurniurach, wielki świat,

który za chwilę stanie się zaściankiem.

 

może powinniśmy rozmawiać o Dostojewskim,

a nie o jakimś gubernatorze, nagłym wezwaniu cara,

niewyjaśnionej śmierci. może powinniśmy,

 

ale jestem stamtąd, co roku zapalam znicze

na grobie córek Daragana myślę o pamięci.

 

jeśli ocalę zostanę ocalona? czy zniknę

jak Żydzi, Rosjanie, Grecy – jak miasto

bez powrotu.

 

 

 

Burana

 

do Kirgizji pojedziemy późną wiosną. znajdziemy cmentarz w Buranie,

wyrzeźbioną w kamieniu twarz Musura. pamiętasz nagłą śnieżycę,

niemożliwy powrót do aułu, świeżą końską krew, pitą w równych porcjach,

wiarę starego Kirgiza w ocalenie. gdyby wiedział, że wkrótce potem

umrze jego jedyna córka, walczyłby o życie? co mógł go obchodzić

los dwóch uciekinierów ze zbombardowanego miasta,

o którym nigdy nie słyszał.

 

wieczna noc bez czasu była prawie jak śmierć,

wystarczyło zamknąć oczy, zasnąć.

 

teraz, w ciepłej jurcie, piję świeże kobyle mleko,

myślę o śmiertelnym łożu Hanun, oszalałym z rozpaczy Musurze,

twojej zmęczonej twarzy.

 

wszystko takie samo – niepokój, kiedy jesteś daleko,

radość z przeczytanej wiadomości: właśnie wróciłem do domu.

 

 

 

Tajszet

 

do Tajszetu jedźmy samochodem, wzorem dalniebojszczyków

pędźmy bitym, szerokim gościńcem przez syberyjską tajgę.

tylko tak możemy je zobaczyć – błędne ognie

ze starych latopisów. 

 

kiedyś były tu łagry. linię kolejową i miasto zbudowali więźniowie,

nieopodal w lesie rozstrzeliwano ludzi. miejscowi mówią

dżałkyn bałkasz, wierzą w błąkające się dusze szamanów

albo demony (na wszelki wypadek skrapiają obejście wodą święconą).

 

trzymam cię za rękę, ale nie czuję lęku. jestem tu gościem,

przychodzę bez niepokoju, odchodzę bez krztyny żalu,

jak promień, któremu wszystko jedno, na jakie pada kamienie.[2]

 

 

 

 

---

 

[1] Jean Ingres W tureckiej łaźni, Luwr, Paryż.

 

[2] Zygmunt Ławrynowicz, Obojętność.